Na een ernstig incident kwamen de Nederlandse Spoorwegen, ProRail en de betrokken departementen in maart 2015 met een pakket van maatregelen voor de verbetering van de sociale veiligheid in treinen en op stations. Wat is een jaar na dato de stand van zaken? Wat hebben de maatregelen tot dusverre opgeleverd?

En welke resultaten kunnen mogelijk nog worden verwacht? DSP-groep heeft in het eerste kwartaal van 2016 in opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatie Centrum (WODC) van het ministerie van Veiligheid en Justitie in korte tijd het pakket aan maatregelen geëvalueerd aan de hand van een quickscan.

Acht maatregelen veiligheid spoor

Meer personeel op de trein op risico tijden en risico lijnen, meer camera’s in stations en treinen, versnelde invoer van elektronische poortjes en stations verboden, verbeterde politiesamenwerking, lik op stuk beleid en aandacht voor ‘verwarde personen’. Dat zijn de maatregelen uit het pakket dat wordt ingezet om de sociale veiligheid van ns-personeel en reizigers te vergroten. Sociale veiligheid op het spoor bestaat uit objectieve en subjectieve veiligheid:

  • Objectieve veiligheid. De mate waarin NS-personeel en reizigers slachtoffer zijn van feitelijk plaatsvindende delicten en incidenten (zoals: agressie en geweldincidenten, overlast, en diefstal);
  • Subjectieve veiligheid. Het gevoel waarbij NS- personeel en reizigers zich – om wat voor reden dan ook – al dan niet veilig voelen en daardoor een bepaald gedrag wel of juist niet vertonen (zoals: men durft niet meer in de trein, mijdt het station en voelt zich niet op het gemak in trein/station).
2016 - Robert Lagendijk-9815

Sociale veiligheid op het spoor

Sociale veiligheid op en rond het spoor is een belangrijk thema dat al lange tijd hoog op de politieke agenda staat. Naar aanleiding van een incident is op 11 maart 2015 dit pakket van acht maatregelen afgekondigd door de ministeries van Infrastructuur en Milieu (IenM), Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) en Veiligheid en Justitie (VenJ), de Nederlandse Spoorwegen (NS), ProRail en de vakbonden. Het pakket aan maatregelen is gericht op het vergroten van de sociale veiligheid van NS-medewerkers en reizigers. Deze maatregelen kwamen bovenop eerder ingezette maatregelen en beoogden vaak een versnelling in de uitvoering te bewerkstelligen.

Uitkomsten quickscan

De onderzoekers stellen dat het gezien de recent ingezette en nog niet voltooide implementatie van alle maatregelen te vroeg is om op basis van harde cijfers conclusies te trekken over de effectiviteit van de maatregelen. De acht maatregelen uit het pakket zijn in theorie mogelijk effectief, mits ze aan een aantal voorwaarden voldoen en goed zijn geïmplementeerd. Dat is voor veel maatregelen nog niet het geval. Positieve uitzondering daarop is het versneld in gebruik nemen van de OV-chipkaart toegangspoortjes; van deze maatregel valt vooralsnog het meeste effect te verwachten.

Hoe verder

Met het afkondigen van het pakket aan maatregelen is een belangrijk signaal afgegeven richting samenleving, daders en betrokken organisaties. Het pakket heeft aantoonbaar geholpen om zaken te prioriteren en versnellen. De uitkomsten van deze quickscan kunnen een verdere bijdrage leveren aan een gerichte inzet van het maatregelenpakket en agendering en prioritering van de sociale veiligheid op en rond het spoor. De uitkomsten bieden daarmee aanknopingspunten voor verdere beleidsontwikkeling en dragen daarmee bij aan het aanpakken en voorkomen van sociale (on)veiligheid op en rond het spoor.

Meer weten over dit project?

Bel of mail met Manja! Zij vertelt je graag meer.