Subsidieregeling Stimulering Herbestemming Monumenten

Subsidieregeling Stimulering Herbestemming Monumenten

Beeldbepalende monumenten zoals kerken, kloosters, en industriegebouwen verliezen steeds vaker hun oorspronkelijke functies, waardoor leegstand en verval dreigt. Door herbestemming kan dit verval worden voorkomen, maar dit kost tijd, geld en expertise.

Het Rijk investeert in onderhoud en herbestemming van monumenten. Een van de maatregelen die aan dit doel bijdragen is de Subsidieregeling stimulering herbestemming monumenten. Met de Subsidieregeling kan een haalbaarheidsonderzoek voor herbestemming of tijdelijk herstelwerkzaamheden voor monumenten worden gefinancierd. Het ministerie van OCW en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) vroegen DSP-groep en SiRM om deze regeling kwantitatief en kwalitatief te evalueren.

De regeling

• In de onderzochte periode werden 2.679 subsidieaanvragen gedaan. 1.594 daarvan werden (deels) gegund. 93% van de aanvragen had betrekking op een subsidie voor een haalbaarheidsonderzoek en 7% op een subsidie voor tijdelijk herstel.
• Gemiddeld werd over de onderzochte periode €2,43 miljoen per jaar aan subsidie uitgekeerd. In 85% van de verleende subsidies lag het uitgekeerde bedrag tussen de €5.000 en €10.000.
• De meeste aanvragen werden gedaan voor kerkelijke gebouwen, op de voet gevolgd door agrarisch erfgoed.

Herbestemming lastig

Het proces van herbestemming kent een lange doorlooptijd en bij slechts 14% van de monumenten waarvoor in de onderzochte periode subsidie ontvangen werd is daadwerkelijk herbestemming gerealiseerd. Wel geeft 60% van de betrokkenen uit de evaluatie aan dat de regeling bepalend is in de overweging om tot herbestemming over te gaan. In meer dan driekwart van de gevallen is door de subsidient een vervolgstap gezet om herbestemming te realiseren.

Aanbevelingen

We deden aan de hand van de data en expertmeetings een aantal aanbevelingen om de subsidieregeling door te ontwikkelen:

• Niet-courante monumenten zouden voorrang moeten krijgen op monumenten die eenvoudiger te herbestemmen zijn.
• Kerken zijn vaak weinig courant, deze krijgen daarom voorrang op overige monumenten.
• Alle eigenaren en niet alleen professionele organisaties voor monumentenbehoud, krijgen voorrang bij de subsidieverstrekking.
• Non-profit organisaties blijken in de praktijk beter in staat tot herbestemming dan de overheid. Ze krijgen daarom voorrang op laatstgenoemde categorie.
• In het afgelopen decennium zijn – mede dankzij de regeling – heel veel nuttige inzichten opgedaan met herbestemmen en herbestemmingsonderzoeken. Deel deze deze kennis door middel van bijvoorbeeld een handreiking.
• Vraag om enige vorm van verantwoording achteraf, zodat voorafgaand aan de aanvraag van de subsidie voor haalbaarheidsonderzoek door de aanvrager een afweging kan plaatsvinden over de nut en noodzaak van het onderzoek.
• Beperk meervoudig gebruik van de regeling voor eenzelfde monument, zodat voor meer verschillende monumenten een haalbaarheidsonderzoek kan worden uitgevoerd.
• Omdat complexe herbestemmingsopgaves meer en langer onderzoek vergen kan overwogen worden de doorlooptijd voor onderzoeken bij dit soort monumenten te verlengen.

Rapport Subsidieregeling Stimulering Herbestemming Monumenten

Het volledige rapport met de aanbevelingen is nu openbaar en staat hieronder en op de site van RCE gepubliceerd.