Wet Straffen en Beschermen

Wet Straffen en Beschermen

Na eerder uitstel is het zo ver: vanaf 1 juli 2021 gaat de wet Straffen en Beschermen (wet S&B) van kracht en verandert er veel aan de manier waarop gevangenisstraffen worden uitgevoerd en het proces rondom het Detentie en Re-integratieplan (D&R-plan). De wet heeft als doel om de straf(tijd) beter te benutten, recidive te voorkomen en beter aan te sluiten bij de opvattingen in de maatschappij. De wijziging in de Penitentiaire beginselenwet (Pbw), de penitentiaire maatregel (PM) en het Wetboek van Strafrecht (de detentiefasering) heeft niet alleen invloed op de werkwijze van de penitentiaire inrichtingen (PI’s), maar ook op diens samenwerkingspartners, denk aan het OM, reclassering en gemeenten. Ben jij al op de hoogte wat deze verandering voor jou als professional betekent?

Wat gaat er wijzigen?

Allereerst komt het wettelijk recht van een gedetineerden op voorwaardelijke invrijheidstelling na twee derde van de vrijheidsstraf te vervallen. Het OM beslist na een persoonsgerichte afweging voor iedere gedetineerden of voorwaardelijke invrijheidstelling aan de orde is. Deze gaat naar maximaal twee jaar, in plaats van de voorheen maximale tien jaar. Dit heeft alleen invloed op gevangenisstraffen van meer dan zes jaar. Onder de zes jaar komt de voorwaardelijke invrijheidstelling namelijk uit op dezelfde duur als deze nu heeft.

Ten tweede wordt het (re-integratie)verlof minder vrijblijvend en vanzelfsprekend. Ook hier wordt een meer persoonsgerichte afweging gemaakt. Op basis van het gedrag tijdens detentie, de wettelijke mogelijkheden, veiligheidsrisico’s en slachtofferbelangen wordt beoordeeld of verlof bijdraagt aan een veilige terugkeer naar de samenleving.
Daarnaast verdwijnen de (Zeer) Beperkt Beveiligde Inrichtingen (BBI en ZBBI) en worden deze vervangen door de nieuwe Beperkt Beveiligde Afdeling (BBA). Hier kunnen gedetineerden in de laatste fase van hun detentie buiten de PI aan het werk. Ook het Penitentiair Programma (PP) vervalt voor gedetineerden die langer dan 1 jaar straf hebben. Hierdoor verdwijnt de overlap tussen het PP en de v.i. Het PP duurt in de nieuwe wetgeving maximaal 2 maanden. Er komt een overgangsperiode van 3 jaar. Deze wijziging gaat hoogstwaarschijnlijk pas op 1 december in. Vervolgens komen ook het arbeidsrecht en de arbeidsplicht te vervallen.

Tot slot zijn er nog twee wijzigingen die relevant zijn voor de informatie-uitwisseling tussen de partners die betrokken zijn bij het detentieproces. De gegevensuitwisseling tussen de PI’s, reclassering en gemeenten mag – binnen de kaders van de wet en ten behoeve van het D&R-plan- voortaan zonder toestemming van de gedetineerde. Ook moeten de risico’s op geweld en zeden worden gemeld in de keten. Dit moet ongeacht het delict waar de gedetineerde voor veroordeeld is.

Wat zijn de consequenties?

Door de wetswijziging is vanaf de start van detentie middels het D&R-plan aandacht voor de re-integratie van de gedetineerde en worden partners eerder betrokken om zo een integrale aanpak te bewerkstelligen. De PI is verantwoordelijk voor het coördineren van de samenwerking en heeft de regierol bij het uitvoeren van het D&R-plan. Het zwaartepunt van dit plan en de verdeling van taken en ondersteuning verschilt per gedetineerde, maar zal in eerste instantie veel vragen van de PI’s. Om de afstemming rondom het D&R-plan te stroomlijnen en de re-integratiedoelen te monitoren, wordt het trajectoverleg in de PI ingevoerd. Dit overleg kan zowel mét als zonder de gedetineerde plaatsvinden (voorkeur met), en afhankelijk van de gedetineerde kunnen zowel gemeente als reclassering (digitaal of fysiek) aansluiten. Tevens vindt binnen de PI ook tussentijds multidisciplinair overleg (MDO) plaats. Hierin zijn diverse disciplines van binnen de PI vertegenwoordigd en worden de bevindingen van het trajectgesprek besproken. Zowel het trajectgesprek als het MDO vinden gedurende detentie elke 6 weken plaats.

Meer weten?

Zoals je kunt lezen brengt deze wetswijziging veel veranderingen met zich mee en zal dit meteen veel vragen van alle betrokken partijen. Wil jij (nog) meer weten over wat de wetswijziging betekent voor jouw organisatie, neem dan contact op met adviseur Annelijn Remmelink.

Bronnen:

Wet straffen en beschermen | Justitiabelen | dji.nl
Eerste Kamer der Staten-Generaal – Wet straffen en beschermen (35.122)
De Wet straffen en beschermen en de betekenis voor gemeenten | VNG
Consequenties voor het OM (AD)