Pilotstudie arbeidsuitbuiting Bulgaarse migrantenarbeiders

Net als in andere landen, komt in Nederland arbeidsuitbuiting voor. We hebben het dan over werken onder dwang, onderbetaling, misleiding en andere mensonterende omstandigheden op de werkvloer.

Arbeidsuitbuiting is een ernstige schending van de fundamentele rechten van de mens. Het is strijdig met de Grondwet en met de principes van sociale zekerheid.

Meetmethode arbeidsuitbuiting

Het is niet bekend wat de totale omvang van arbeidsuitbuiting daadwerkelijk is. Wereldwijde schattingen variëren van 20,9 miljoen tot 45,8 miljoen mensen die slachtoffer worden van een of andere vorm van moderne slavernij. Maar de cijfers zijn mogelijk niet betrouwbaar en daarnaast is er sprake van een ‘dark number’. Het is dus goed mogelijk dat de geregistreerde zaken slechts een topje van de ijsberg zijn.

Op initiatief van prof. J. van Dijk testte DSP-groep samen met Fair Work een meetmethode voor het verzamelen van gegevens over arbeidsuitbuiting. Met als uiteindelijk doel een bijdrage te leveren aan beter inzicht in het fenomeen arbeidsuitbuiting. Dit deden we in een kleine pilotstudie onder Bulgaarse migrantenarbeiders in Nederland.

Drie vragen zijn in het onderzoek beantwoord:

1. Is de methode van respondent-driven steekproefprocedure haalbaar?
   In totaal zijn 120 Bulgaarse arbeidsmigranten bevraagd. De respondent-gestuurde steekproefmethode bleek gedeeltelijk succesvol. Het leverde 64% van de nieuwe respondenten op, mensen die ons niet van tevoren kenden. De ketens van respondenten waren daarmee niet lang genoeg om randomisatie te verkrijgen.
2. Is de ontwikkelde vragenlijst geschikt om de prevalentie van gedwongen arbeid te meten?
   De vragenlijst bleek succesvol en de interviews leverden zeer waardevolle informatie op over de situatie van Bulgaarse arbeidsmigranten in Nederland. De vragenlijst lijkt goed bruikbaar voor andere doelgroepen en gebieden.
3. Wat zijn inzichten in aard van arbeidsuitbuiting?
   Het onderzoek bracht legio inzichten in kaart over de aard van (mogelijke) arbeidsuitbuiting onder Bulgaarse migrantwerkers, die in het rapport verder zijn toegelicht. In totaal 2 op de 5 geïnterviewde Bulgaarse migrantwerkers voldeed aan twee of meer van de vier indicatoren, zij zijn potentieel slachtoffer van arbeidsuitbuiting. Ongeveer 1 op de 5 voldeed aan drie of alle vier indicatoren.

Het onderzoek leert ons dat arbeidsuitbuiting ook hier in Nederland ‘gewoon’ voorkomt. En dat de door ons ontwikkelde vragenlijst bruikbaar is voor het inzichtelijk maken van de aard van arbeidsuitbuiting. Maar dat de door ons geteste methode niet sluitend is om de omvang van het probleem te kunnen bepalen. Organisaties als UNDOC, de FRA en de Nationaal Rapporteur zijn hiermee wereldwijd aan de slag. We hopen dat de uitkomsten van ons onderzoek een bijdrage leveren aan de aanpak van arbeidsuitbuiting in Nederland en de wereld.

Eerder DSP-onderzoek naar arbeidsuitbuiting.