Versterking rechtspositie burgers BES-eilanden
Rechtspositie en gelijke behandeling in Caribisch Nederland
- 2025
- Caribisch Nederland
- Beleidsonderzoek
Wat hebben we gedaan
In opdracht van de ministeries van Justitie en Veiligheid en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties hebben wij twee onderzoeken uitgevoerd op de BES-eilanden (Bonaire, Saba en Sint-Eustatius):
- Nulmeting juridische problemen en ervaren discriminatie: Dit onderzoek omvatte deskresearch, analyse van gegevens van het Openbaar Ministerie en de Nationale Ombudsman, interviews met stakeholders en straatenquêtes.
- Impactassessment Wet bescherming tegen discriminatie op de BES: Dit onderzoek evalueerde de gevolgen van de implementatie van deze wetgeving in Caribisch Nederland.
Voor wie hebben we dat gedaan
Wij hebben deze onderzoeken uitgevoerd voor de ministeries van Justitie en Veiligheid en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, met als doel het rechtssysteem op de BES-eilanden toegankelijker en inclusiever te maken.
Juridische problemen
Ongeveer 33% van de inwoners ervaart juridische problemen, voornamelijk op het gebied van wonen en werk. Veel van deze problemen worden echter niet als juridisch herkend. Het oplossingspercentage is lager dan in Europees Nederland, deels door gebrek aan juridische steun en cultuurgebonden terughoudendheid.
De juridische problemen variëren van kwesties op het terrein van wonen, werk en onderwijs tot politie en justitie, familie en relatie, en gezondheid en welzijn. Problemen met wonen, zoals huurgeschillen, en kwesties rondom werk, zoals onbetaald loon of arbeidsovereenkomsten, kwamen het meest voor. Vooral kwetsbare groepen, waaronder arbeidsmigranten, worden vaker geconfronteerd met juridische problemen.
Discriminatie
Bijna 50% van de inwoners ervaart discriminatie, wat twee tot vijf keer hoger ligt dan in Europees Nederland. Het merendeel van deze gevallen wordt niet geregistreerd. De Wet bescherming tegen discriminatie op de BES is uitvoerbaar met vermoedelijk beperkte uitvoeringslasten.
De meest voorkomende vormen van discriminatie zijn gerelateerd aan werk, huisvesting, en overheidsdiensten. Een deel van deze ervaren discriminatie valt samen met de ervaren juridische problemen. Nationaliteit en afkomst (ras) worden het vaakst genoemd als discriminatiegronden, gevolgd door geslacht. Migranten met een tijdelijke verblijfsvergunning en niet-lokale inwoners voelen zich vaakst gediscrimineerd, zowel in werksituaties als bij het verkrijgen van huisvesting of overheidsdiensten.
Inclusief en toegankelijk rechtssysteem
Op Bonaire, Saba en Sint-Eustatius (de BES-eilanden) worden stappen ondernomen om de rechtspositie van burgers te versterken. De ministeries van Justitie en Veiligheid (JenV) en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) geven vorm aan verschillende beleidsvoornemens van het kabinet om het rechtssysteem op de eilanden toegankelijker en inclusiever te maken. Zo werkt JenV aan de oprichting van een juridisch loket, waarmee inwoners van Caribisch Nederland gemakkelijker juridische ondersteuning kunnen vinden. Daarnaast bereidt BZK de implementatie van de Wet bescherming tegen discriminatie op de BES voor, zodat de gelijkebehandelingswetgeving– zoals die in Europees Nederland geldt – ook in Caribisch Nederland van kracht wordt.
Oberon Nauta
“Het systeem moet dienstbaar zijn aan de mens, en niet andersom.”
