De jeugdbeschermingsketen Leeuwarden in beeld

Huidig onderzoek

In de gemeente Leeuwarden wordt 1,9% van de jeugdigen geconfronteerd met een jeugdbeschermingsmaatregel (2023). Dat is hoger dan in Friesland (1,5%) en Nederland (1,1%). De gemeenteraad van Leeuwarden heeft de afgelopen jaren weinig aandacht besteed aan jeugdbescherming. Vanwege de landelijke ontwikkelingen rondom het Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming vroeg de rekenkamer DSP-groep om een diepgaand onderzoek naar de inrichting en functionering van de jeugdbeschermingsketen in de regio. Doel was de gemeenteraad beter toe te rusten op haar kaderstellende en controlerende taken op dit gebied, vooral met het oog op toekomstige ontwikkelingen.

Een goed georganiseerde, maar complexe keten

De samenwerking binnen de jeugdbeschermingsketen in Leeuwarden wordt positief beoordeeld, zo blijkt uit het onderzoek. Er zijn korte lijnen en er is een grote betrokkenheid en bereidheid tot samenwerking. Toch veroorzaakt de complexe structuur onduidelijkheid in de rol- en taakverdeling. De extra laag van het Jeugdexpertteam (JET) in de keten speelt hierin een grote rol. De wachtlijsten, gebrek aan passende hulp, problemen rondom regievoering en personeelswisselingen zijn andere knelpunten die naar voren komen in het onderzoek.

Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming

Het landelijke programma Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming streeft naar een eenvoudiger, meer samenhangend systeem. De vier basisprincipes van het programma (gezinsgericht werken, transparant, eenvoudig en lerend) worden breed gedragen in Leeuwarden. In de regio is geëxperimenteerd met deze principes via een regionale proeftuin, het Multi Expertise Team (MET), wat leidde tot positieve resultaten.

De gemeente Leeuwarden besteedt daarnaast aandacht voor de principes in hun lokale Jeugdagenda 2024-2028. Vanuit deze agenda wordt onder meer ingezet op het versterken van het JET. Ook wordt de pilot Zicht op Veiligheid uitgevoerd, waarin professionals van het JET en een gecertificeerde instelling samen optrekken in casuïstiek om escalatie (en een ondertoezichtstelling) te voorkomen.

De rol van de raad

De gemeenteraad van Leeuwarden heeft de formele bevoegdheden om de jeugdbescherming te sturen en te controleren, maar blijkt deze rollen in de praktijk beperkt in te vullen. Jeugdbescherming komt zelden als apart onderwerp aan bod in de raad. Daarnaast blijkt dat het kennisniveau van raadsleden over jeugdbescherming beperkt is. Zelf geven zij aan weinig invloed te ervaren op het functioneren van de keten, omdat besluitvorming vaak regionaal plaatsvindt. Een diffuse informatiepositie, een complexe en gefragmenteerde keten en een beperkte uitnodigende houding vanuit het college en de betrokken organisaties dragen hieraan bij.