DSP heeft in opdracht van de gemeente Utrecht een onderzoek uitgevoerd naar de motieven, belemmeringen en behoeften op het gebied van sporten en bewegen van kwetsbare Utrechters.

Onderzoeksvragen en aanpak

De onderzoeksvragen die in dit onderzoek centraal stonden, waren:

  • Waarom voldoet een deel van de Utrechtse bewoners minder aan de beweegnorm en blijft de sportparticipatie bij hen achter, en wat is er volgens henzelf nodig om dat te veranderen?
  • Wat betekent dit voor sport- en beweegprofessionals en -aanbieders, de (jeugd)gezondheidszorg, het welzijn, de buurtteams en de gemeente?

DSP heeft dit onderzocht door in diepte-interviews en gesprekken te achterhalen wat de motieven, belemmeringen en behoeften zijn op het gebied van sporten en bewegen van in eerste instantie een viertal groepen kwetsbare bewoners met een aantoonbare achterstand in sport- en beweegdeelname:

  1. Vrouwen met een Marokkaanse of Turkse migratieachtergrond
  2. Meisjes met een Marokkaanse of Turkse migratieachtergrond
  3. Ouderen en
  4. Chronisch zieken (waaronder specifiek aandacht voor mensen met een depressie en andere psychische klachten, overgewicht en diabetes).

Het onderzoek richt zich op de Utrechtse (aandachts)wijken Overvecht, Noordwest en Zuidwest. Daarnaast hebben wij een literatuurstudie verricht, en interviews en een werksessie gehouden met professionals in de sport, de (jeugd)gezondheidszorg, het welzijn en de buurtteams.

Bewegen niet voor iedereen vanzelfsprekend

Sporten en voldoende bewegen zijn voor sommige kwetsbare groepen niet vanzelfsprekend. Cijfers laten dan ook zien dat kwetsbare bewoners uit de wijken Overvecht, Noordwest en Zuidwest aanzienlijk minder sporten en bewegen dan de gemiddelde Utrechter. Er is onder hen ook vaker sprake van (meervoudige) gezondheidsproblemen, een lage sociaal economische status (SES), schulden, laaggeletterdheid of problematische thuissituaties. Kwetsbare bewoners participeren over het algemeen minder in de maatschappij dan andere groepen. Hen stimuleren tot bewegen en sporten is een uitdaging voor gemeenten en professionals.

In gesprek met bewoners en professionals

Door middel van diepte-interviews en het voeren van laagdrempelige gesprekken met de vier groepen kwetsbare bewoners in de drie wijken heeft het onderzoek inzichtelijk gemaakt wat deze bewoners persoonlijk drijft, welke drempels zij ervaren, en vooral: wat de achterliggende factoren zijn waarom zij wel iets anders aan hun hoofd hebben dan na te denken over sporten, bewegen of een gezonde(re) leefstijl. Ook zoomden we in op de (specifieke) behoeften en gewoonten met betrekking tot sport en bewegen van kwetsbare bewoners, en onderzochten we welke factoren eraan kunnen bijdragen dat men in beweging komt of blijft.

We hebben vele waardevolle gesprekken met bewoners gevoerd die we spraken tijdens een kopje koffie in het buurthuis, tijdens het spelen of oppassen op kinderen in de speeltuin, tijdens een wandeling met een wandelgroepje voor diabetici, na het sporten in een sportschool voor vrouwen, tijdens een typisch Hollandse warme maaltijd in het verzorgingshuis, en meerdere malen bij mensen thuis. Sleutelpersonen en professionals uit de wijken hebben ons geholpen om met de bewoners in contact te komen. Via interviews en een werksessie die veel enthousiasme en betrokkenheid uitstraalde, is ook de (belangrijke) input van professionals meegenomen in het onderzoek.

Wat kan ervoor zorgen dat kwetsbare bewoners (weer) gaan en blijven sporten of bewegen?

Drie ingrediënten bleken cruciaal:

  1. Persoonlijke aandacht, stimulans en begeleiding door anderen;
  2. Persoonlijke bewustwording van positieve effecten van en positieve associaties met sporten, bewegen en gezonde leefstijl;
  3. De aanwezigheid van gevarieerd en laagdrempelig sport- en beweegaanbod.

Aanbevelingen voor beleid

Op basis van het onderzoek formuleerden we de volgende aanbevelingen om de onderzochte kwetsbare groepen meer bewust te maken van het belang van sport, bewegen en een gezonde leefstijl en hen letterlijk en figuurlijk in beweging te krijgen en te houden. De gemeente kan hierin een faciliterende, stimulerende, regisserende en/of sturende rol spelen en kan hier vorm aangeven door:

  • Het bevorderen van het sportbewustzijn bij professionals in de gezondheidszorg, het welzijn en de buurtteams.
  • Het blijven faciliteren van laagdrempelig sport- en beweegaanbod in de wijk, met verschillende accenten voor elke specifieke doelgroep.

Publicaties onderzoek

Het eindrapport met een samenvatting van de bevindingen uit het onderzoek is hieronder te vinden.
In het bijlagenboek is de literatuurstudie en zijn de bevindingen uit de interviews terug te lezen (ook erg interessant voor professionals die werken met kwetsbare doelgroepen!). 

Download hier het rapport en het bijlagenboek

Meer weten over dit onderzoek of over (sport)participatie van kwetsbare bewoners?

Neem dan contact op met Paul Duijvestijn. Hij vertelt je er graag meer over.