Onderzoeksjournalistiek in Nederland

Wat is de stand van de onderzoeksjournalistiek in Nederland? Dat onderzochten DSP-groep en
prof. dr. Henri Beunders in opdracht van het ministerie van OCW. Het onderzoek is één van de vier onderzoeken naar de duurzaamheid van de onafhankelijke journalistiek in Nederland.
De uitkomsten vormden de aanloop naar de besteding van de met het Regeerakkoord beschikbaar gestelde middelen voor onderzoeksjournalistiek (5 miljoen euro per jaar).

Positieve ontwikkelingen

Afgaande op de impact van de onderzoeksjournalistiek de afgelopen jaren (met in Nederland de publicaties rondom de Teeven-deal door Nieuwsuur-journalist Bas Haan als veelbekroond hoogtepunt) maakt deze tak van journalistiek een bloeiperiode door.
Nieuwe online initiatieven zoals Follow The Money en De Correspondent doen aan onderzoeksjournalistiek; datajournalistiek biedt nieuwe mogelijkheden om grote hoeveelheden digitale gegevens te ‘ontginnen’ en er ontstaan nieuwe samenwerkingsvormen (incidenteel en structureel, nationaal en internationaal) die de kracht en impact van de onderzoeksjournalistiek vergroten.
Ook zien we dat de financieringsmogelijkheden toenemen (particulier maar ook via lokale en regionale mediafondsen) en wordt het aanbod aan bij- en nascholing op (aspecten van) onderzoeksjournalistiek groter.

Schaduwkanten

Maar er zijn ook zeker schaduwkanten. Onderzoeksjournalistiek krijgt niet de tijd en (financiële) middelen die het behoort te hebben, waardoor er onderwerpen blijven liggen. Onderzoeksjournalistiek heeft een tijdsintensief karakter. Voor de meeste redacties geldt dat het vrijstellen van capaciteit voor onderzoeksjournalistiek daarom op gespannen voet staat met de dagelijkse nieuwsgaring. Daarnaast is onderzoeksjournalistiek op lokaal niveau nagenoeg afwezig. Op regionaal niveau zijn er weliswaar media die bewust kiezen voor onderzoeksjournalistiek, maar ook veel media die er geen ruimte voor vrij maken.

Een andere kwestie is het achterblijven in beloning en arbeidsvoorwaarden van zzp’ers onder onderzoeksjournalisten, hetgeen hun positie penibel maakt.
Ten slotte ondervinden onderzoeksjournalisten belemmeringen als het gaat om toegankelijkheid van bronnen en de bescherming van hun veiligheid. Tegenwerking door overheden en bedrijven, ondoordringbare linies van persvoorlichters en juridische procedures die tegen journalisten worden aangespannen, maken het werk lastig en risicovol.

Subsidie aanvragen

Subsidie voor onderzoeksjournalistiek kan worden aangevraagd bij het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek en bij het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten.

• Lees hier meer over de subsidieregeling Stimuleringsfonds voor de Journalistiek
• Lees hier meer over de subsidieregeling Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten