Sport en bewegen als instrument in jeugdzorg Vlaanderen

Jongeren in de jeugdzorg scoren vaak laag op het vlak van zelfvertrouwen, zelfbeeld, discipline, doorzettingsvermogen en sociale vaardigheden en kunnen zich hier dus sterk verbeteren. Het betreft een groep die de weg naar de georganiseerde sport relatief moeilijk weet te vinden. Om die reden is door de Vlaamse overheid het project sport en jeugdzorg gestart.

Enerzijds wilde de overheid met sport een bijdrage leveren aan de hulpverlening van jongeren in de jeugdzorg, vertrekkende vanuit het ervaringsleren. Anderzijds wilde zij met het project bijdragen aan de vermaatschappelijking van de zorg, door sport als instrument voor een betere re-integratie in te zetten en jongeren naar reguliere sport toe te leiden.

Sporttrajecten CANO-voorzieningen

Gedurende 2 jaar (2015-2017) legden 10 CANO-voorzieningen (Centra voor Actieve Netwerkontwikkeling- en Omgevingsondersteuning) in de bijzondere jeugdzorg een gezamenlijk sporttraject af onder begeleiding van ISB, met steun van de Vlaamse overheid.

In opdracht van Sport Vlaanderen voerde DSP-groep tussen november 2015 en december 2016 een onderzoek uit naar de ervaringen van jongeren in de CANO-voorzieningen met sporten en bewegen in het door Sport Vlaanderen gefinancierde project ‘Sport in de jeugdzorg’. De focus van het onderzoek lag op het perspectief van de jongeren met betrekking tot drie doelstellingen van het project:

1. het vertrouwd maken met sport en bewegen,
2. het stimuleren van de motivatie voor duurzaam sporten en
3. het versterken van competenties en attitudes.

Ervaringen jongeren CANO-voorzieningen

DSP-groep onderzocht de ervaringen van de deelnemende jongeren: 27 jongeren (zestien jongens en elf meisjes) in zes CANO-voorzieningen zijn geïnterviewd over hun ervaringen met de activiteiten in het project. Om het perspectief van de jongeren aan te vullen zijn 23 begeleiders van de CANO-voorzieningen, drie externe trainers en drie ouders geïnterviewd over wat de deelname volgens hen bij de jongeren teweegbracht. Het onderzoek leverde praktische tips en aanbevelingen op voor het inrichten van sport en bewegen binnen de jeugdzorg, die verwerkt zijn in infosheets.

Sport en bewegen als doel of als middel

Vanuit het perspectief van de jongeren kan sport en bewegen worden ingezet als doel of als middel. Bij ‘sport en bewegen als doel’ staat plezier voorop. Impliciet wordt tevens ingezet op het ontwikkelen van vaardigheden en attitudes, maar dat is niet het primaire doel. Bij ‘sport en bewegen als middel’ wordt sport en bewegen gebruikt als aangrijpingspunt voor de begeleiding en/of expliciet ingezet voor het ontwikkelen van specifieke competenties en attitudes. ‘Sport als middel’ kan echter niet zonder ‘sport als doel’ omdat plezier een cruciale voorwaarde is om andere doelen te kunnen realiseren.

Sport en bewegen waardevolle aanvulling op begeleiding

De meeste jongeren ervaren het samen sporten en bewegen met begeleiders als een waardevol onderdeel van hun begeleiding. Dit biedt meerdere aanknopingspunten voor de CANO-methodiek, die uitgaat van de bronnen en krachten in de jongere en zijn of haar context. De belangrijkste aanbeveling is dan ook om sport en bewegen een duidelijke plek te geven in het individuele begeleidingstraject van jongeren in de jeugdzorg, van intake tot nazorg. Daarbij is het zaak om in elke fase van de begeleiding heel expliciet stil te staan bij de vraag met welk doel sport en bewegen bij deze individuele jongere wordt ingezet. Op die manier kan sport en bewegen een goede aanvulling zijn op de reeds bestaande methodieken in de begeleiding.

Artikel

Een artikel over het project is verschenen in de uitgave het tijdschrift Agora van juni 2017.